PADACZKA - CHOROBA MÓZGU
Padaczka nie jest odrębną jednostką chorobową. Określa się tak
zespół objawów towarzyszących wielu schorzeniom ośrodkowego układu
nerwowego.
Objawy te są spowodowane nadmiernymi wyładowaniami neuronów i
nieprawidłowym rozprzestrzenianiem się pobudzenia w mózgu.
Charakterystyczne są tu napady padaczkowe, którym towarzyszą objawy
somatyczne, wegetatywne i psychiczne. Napady te powtarzają się z
elektroencefalograficznego (EEG).
NAPADY PADACZKOWE MOGĄ BYĆ RÓŻNE
Napady padaczkowe mają różne formy. Podczas dużych (grand
mal) uogólnionych napadów toniczno-klonicznych chory nagle
traci przytomność, upada, następuje gwałtowne, toniczne napięcie
mięśni całego ciała, podczas którego często obserwuje się odgięcie
głowy do tyłu i wyprężenie kończyn. W tym czasie ustaje oddychanie,
co powoduje narastanie sinicy. Po kilku, kilkunastu sekundach ciałem
wstrząsają silne uogólnione drgawki kończyn i głowy. Chory może
wtedy przygryźć język, a także bezwiednie oddać mocz. Powoli zaczyna
oddychać, ale jeszcze przez jakiś czas jest nieprzytomny, a po
ustaniu napadu senny i rozkojarzony.
U niektórych osób występują tzw. małe napady (petit mal) mające
formę krótkich napadów nieświadomości (absences)
i drgawek ogniskowych typu ruchowego, czuciowego i psychoruchowego.
Chory na chwilę przerywa wykonywaną czynność, na moment wyłącza się,
nie nawiązuje kontaktu z otoczeniem. Nie ma drgawek ani upadku
ciała. Po ustaniu napadu powraca do swojego zajęcia i często nie
zdaje sobie sprawy z chwilowego zaniku świadomości.
Niekiedy mamy do czynienia z napadami mioklonicznymi, podczas
których następują szybkie skurcze mięśni w różnych grupach
mięśniowych. Chory może wówczas tracić przytomność
(ale nie zawsze).
Z kolei w tzw. napadach akinetycznych razem z utratą przytomności ma
miejsce nagłe zwiotczenie mięśni oraz upadek ciała.
Napady padaczkowe (często mieszane)
mogą mieć jeszcze inne warianty kliniczne,
zwłaszcza w padaczce wieku dziecięcego (np.
w zespole Westa, zespole Lennoxa-Gastaut, zespole Doose i innych).
Jeden atak to nie choroba
Jednorazowy napad drgawek z utratą przytomności nie stanowi
drgawek mogą pojawiać się w związku z innymi schorzeniami oraz
zaburzeniami metabolicznymi (np. w
związku z hipoglikemią, tężyczką itp.).
U dzieci natomiast (częściej u
chłopców do 5. roku życia) mogą występować
tzw. drgawki gorączkowe, które najczęściej ustępują samoistnie
(w ok. 3% przypadków przechodzą w
napady typu padaczkowego).
Nie należy również traktować jako napadów padaczkowych drgawek
występujących u noworodków. Przyczyną drgawek w tym wieku jest
zmęczenie okołoporodowe, przemijające zaburzenia metaboliczne,
niekiedy predyspozycje rodzinne (np.
tzw. łagodne drgawki noworodków)
Jeżeli jednak napady drgawek wykraczają poza okres noworodkowy i
wczesnoniemowlęcy - wówczas należy brać pod uwagę możliwość
zakwalifikowania tych napadów jako padaczkowe.
JAK ROZPOZNAĆ PADACZKĘ?
Z padaczką mamy do czynienia dopiero wtedy, gdy napady powtarzają
się często
i towarzyszą im zmiany napadowe w EEG (także
w okresie między napadami).
W rozpoznaniu padaczki bardzo pomocne są metody aktywacyjne EEG (fotostymulacja,
hiperwentylacja), a zwłaszcza badania przeprowadzone u
pacjenta w czasie snu po źle przespanej nocy (budzenie)
oraz wydłużenie czasu badania niekiedy do kilkunastu godzin
z możliwością obserwacji zachowywania się pacjenta (wideo-EEG).
Należy tu jednak dodać,
że prawidłowy zapis EEG nie wyklucza padaczki, wymaga natomiast
powtórzenia go przy zastosowaniu opisanych metod aktywacyjnych.
Istotne znaczenie ma tu wywiad zebrany od pacjenta i jego
najbliższego otoczenia.
Dzięki temu można określić rodzaj
obserwowanych napadów i towarzyszące im
zachowanie chorego, a więc
charakter napadu, długość jego trwania, stopień
zaburzeń
świadomości, inne objawy ze strony układu nerwowego itp.
Dużą rolę odgrywa tu badanie neurologiczne, które może wykazać wiele
objawów
(niedowłady lub porażenia kończyn,
nerwów czaszkowych, zaburzenia równowagi itp.),
a także
badanie okulistyczne mogące wykluczyć (lub
potwierdzić) tarczę zastoinową
na dnie oka, która występuje
przy wzmożonym ciśnieniu śródczaszkowym,
np. w przypadku guza mózgu.
W celu ustalenia przyczyny występowania napadów padaczkowych oprócz
badania
EEG konieczne jest wykonanie tomografii komputerowej (lub
rezonansu magnetycznego),
zwłaszcza u pacjentów źle reagujących na dotychczas stosowane
leczenie oraz w przypadku postępu choroby (np.
występowania nowych objawów w kolejnym badaniu neurologicznym).
Do rzadziej stosowanych metod diagnostycznych padaczki należy
arteriografia, która ma znaczenie zwłaszcza przy podejrzeniu wady
naczyń mózgowych. Przeprowadza się także badanie płynu
mózgowo-rdzeniowego, mające na celu wykluczenie procesu zapalnego
mózgu
i opon mózgowo-rdzeniowych, krwawienia podpajęczynówkowego itp.
Niekiedy wykonuje się również badania biochemiczne, aby wykluczyć
tężyczkę, hipoglikemię i genetycznie uwarunkowane zaburzenia
metaboliczne (głównie u dzieci).
LECZENIE FARMAKOLOGICZNE:
KIEDY WPROWADZAMY LECZENIE FARMAKOLOGICZNE?
Wystąpienie pojedynczego napadu padaczkowego nie jest wskazaniem do
rozpoczęcia leczenia.
O zastosowaniu długotrwałego leczenia farmakologicznego decyduje
częstotliwość występowania napadów, ich rodzaj oraz wiele parametrów
współistniejących, np.:
- zmiany w badaniu EEG,
- zmiany w obrazie tomograficznym,
- organiczne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego,
- obecność ognisk padaczkowych,
- obciążenie rodzinne i wiele innych.
Głównym celem leczenia jest osiągnięcie jak najlepszej kontroli napadów przy jak najmniejszych działaniach niepożądanych.
WPROWADZANIE LEKU PRZECIWPADACZKOWEGO
Leczenie rozpoczyna podanie leku, który działa możliwie najbardziej
skutecznie na dany typ napadów. Idealne leczenie zakłada stosowanie
tylko jednego leku (monoterapia). Nie zawsze jednak jest to możliwe.
Istnieje wiele padaczek lekoopornych, które wymagają podawania więcej
niż jednego rodzaju leków. Przyjmuje się, że w padaczkach uogólnionych
jako leki pierwszego rzutu stosowane są pochodne kwasu walproinowego, a w
padaczkach częściowych - karbamazepina. Są jednak zespoły padaczkowe,
co do których nie ma ściśle ustalonych standardów leczenia. Wiele zależy
od wiedzy i doświadczenia lekarza prowadzącego.
Lek przeciwpadaczkowy wprowadza się stopniowo, wg schematu podanego
przez lekarza, podając dziecku dawkę minimalną w pierwszym dniu
wieczorem. Stopniowo dochodzi się do dawki optymalnej. Czas w jakim się
to dzieje zależy od zastosowanego leku.
W razie pojawienia się objawów niepożądanych typu:
- senność,
- zaburzenia równowagi,
- spowolnienie psychoruchowe,
- wysypka,
nie należy zwiększać dziennej dawki leku i skontaktować się z lekarzem.
Jeśli mimo podawania optymalnej dawki leku nie ma oczekiwanej poprawy,
lekarz może zlecić alternatywną monoterapię. Polega ona na wprowadzeniu
drugiego leku do pełnej dawki, a następnie odstawieniu pierwszego.
Przy dalszym braku efektu terapeutycznego uwzględnia się:
- kolejną alternatywną monoterapię,
- politerapię lekami podstawowymi,
- politerapię, dodając leki III generacji.
W czasie leczenia wielokrotnie kontroluje się morfologię krwi, próby
wątrobowe i stężenie poziomu leków w surowicy oraz wykonuje się inne
badania, zależnie od stosowanego leku (np. pole widzenia przy stosowaniu
Wigabatryny). Leczenie padaczki powinno być kontynuowane przez okres co
najmniej 2-3 lat.
Ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarza dotyczących dawkowania leków ma decydujący wpływ na powodzenie terapii.
Niektóre przyczyny niepowodzenia monoterapii:
- nieprawidłowe rozpoznanie,
- nieprawidłowo dobrany lek,
- nieodpowiednia dawka leku,
- brak współpracy ze strony pacjenta (nieregularne podawanie leku).
KIEDY MOŻNA ZAKOŃCZYĆ LECZENIE?
Decyzję o zakończeniu leczenia dziecka podejmują rodzice wspólnie z
lekarzem. U dzieci istotnymi czynnikami przemawiającymi za podjęciem
próby odstawienia leczenia są:
- prawidłowy rozwój intelektualny,
- brak organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego,
- krótki wywiad padaczkowy,
- prawidłowy zapis EEG.
Zwykle od ostatniego napadu padaczkowego powinien minąć okres 2-3 lat beznapadowych, wyłączając szczególne przypadki.
Leki należy odstawiać stopniowo, najlepiej w ciągu kilku miesięcy, okresowo kontrolując zapis EEG.
Kreator stron internetowych - przetestuj